حسین زین الدینی می گوید در شش ماهه نخست سال جاری، مردم متدین شهرستان میبد، 7 میلیارد و 374 میلیون ریال زکات پرداخت کرده اند که از این میزان، بیش از 7 میلیارد و 140 میلیون ریال آن جهت اجرای پروژه های عام المنفعه شده است.

به گزارش میبدخبر: زکات یک فریضه واجب فراموش شده است که با توجه به توصیه های مقام معظم رهبری و عنایات ایشان، در سال ۱۳۹۰ در مجلس شورای اسلامی بعنوان قانون تصویب و به تائید شورای نگهبان رسید. در جهت عملیاتی شدن این قانون، شورای زکات کشور و به تبع آن شورای زکات استانها و شهرستانها با هدف احیای این فریضه الهی و به منظور تزکیه اموال و پاکسازی نفوس مسلمانان و همچنین رفع محرومیت های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه، شکل گرفت.

در این راستا گفتگویی ترتیب داده ایم با حسین زین الدینی مدیر کمیته امداد شهرستان میبد، که بعنوان دبیر شورای زکات شهرستان نیز فعالیت دارند، تا با اهداف و برنامه های این شورا در راستای احیای این امر واجب فراموش شده و همچنین جایگاه و اهمیت زکات در فرهنگ اسلامی آشنا شویم.

۱-    در ابتدا بفرمائید که ریشه لغوی زکات چیست و به لحاظ فقهی، زکات چه مفهومی دارد؟

زکات در لغت به معنای طهارت و پاکیزگی و رشد و نمو است و در اصطلاح فقها، حق واجب در مالی است که به حد نصاب رسیده باشد. در واقع زکات عبارت است از خارج کردن بخشی از دارایی، تا بقیه آن با برکت الهی رشد و نمو کند و درجات صاحبش را زیاد نماید و مال را از حرام و صاحبش را از صفات ناپسند پاک گرداند.

۲-    جایگاه و اهمیت زکات در قرآن و سنت را برای ما بیان کنید؟

زکات جایگاه خاصی در فرهنگ اسلامی دارد، تا جایی که در قران مجید این واژه۳۲ مرتبه آمده است. زکات به عنوان هم سنگ نماز معرفی شده است. خداوند در قرآن ۲۷ مورد زکات را در کنار نماز آورده و به آن فرمان داده است.ما در زیارات پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) همواره شهادت بر اقامه نماز و شهادت بر ادای زکات از سوی آنان می دهیم و می گوییم. اشهد انکم اقمتم الصلوه و اتیتم الزکوا و روایات مختلفی که در اینجا مجال گفتن نیست . و همه دال بر اهمیت و جایگاه این فریضه الهی در فرهنگ اسلامی دارد.

۳-    موارد مصرف زکات در قرآن مجید چگونه بیان شده است؟

در قرآن مجید ۸ مورد به عنوان مصرف زکات تبیین شده است. ا- فقرا: کسانی که درآمد آنها برای مخارج سالشان کافی نیست. ۲- بیچارگان: کسانی که یا نقص عضو دارند یا بیمارند و یا پیر و از کار افتاده اند. ۳-مولفة قلوبهم: برای جلب توجه و جذب کردن دلهای دیگران به اسلام . ۴- آزاد کردن بردگان. ۵- بدهکاران: کسانی که به قرض و ورشکستگی افتاده و قادر به پرداخت آن نیستند. ۶- در راه خدا: مصالح عمومی مسلمانان مانند ساختن راهها و آنچه موجب اعتلای کلمه اسلام و یا از بین رفتن فتنه و فساد است. ۷- کارگزاران زکات: کسانی که مامور و دست اندر کار جمع آوری زکاتند. ۸-واماندگان در سفر:کسانی که در سفر نیازمند شده اند، اگر چه در وطن توانمند باشند.

۴-    لطفا راجع به مواردی که زکات به آن تعلق می گیرد، توضیح دهید؟

رسول گرامی اسلام زکات را بر ۹ چیز واجب نموده اند. چهار پایان سه گانه شامل گاو، گوسفند و شتر، غله های چهار گانه شامل گندم، جو، خرما و کشمش ، پول رایج شامل طلای مسکوک و نقره مسکوک. که البته وقتی این موارد به حد نصاب تعیین شده در رساله مراجع رسید، افراد مکلف به پرداخت آن می باشند.

 ۵- شاید برای خیلی افراد مطرح باشد که ما داریم مالیات پرداخت می کنیم و دیگر نیازی به پرداخت زکات و خمس نیست. لطفا راجع به تفاوت خمس و زکات با مالیات تو ضیح دهید؟

راجع به تفاوت خمس و زکات با مالیات، موارد متعددی قابل ذکر است. مالیات یک امر حکومتی است ولی زکات یک امر دینی و الهی است. ولی در عین حال زکات می تواند جنبه قانونی به خود بگیرد، نه برای اجبار کردن مردم به پرداخت آن، بلکه برای مدیریت و سازماندهی اموردر جمع آوری آن. اما راجع به مالیات در خیلی از کشورها مدیریت کشور بر اساس مالیات بر درآمد شهروندان آن کشور صورت می گیرد و با توجه اعتقادات دینی آنها اصلا بحث زکات مطرح نیست. در حالی که در بعضی کشورهای اسلامی مانند عربستان بحث مالیات مطرح نیست و در تراز مالی آنها مالیات جایگاهی ندارد، ولی با تمام اینها دلیل نمی شود امر زکات در آن کشور نادیده گرفته شود، چرا که آن یک امر دینی و الهی است. تفاوتهای دیگری که می توان مطرح کرد این است که، بر خلاف مالیات که نیاز به بازرسی دارد، برآورد خمس و زکات بعهده پرداخت کننده آن است و نیازی به بازرسی ندارد. از طرفی گیرندگان اصلی زکات، پیامبر اکرم(ص) و جانشیان آن بزرگوار هستند. اما در مورد مالیات اینگونه نیست. حتی در زمان حکومتهای جور، مردم مالیات به حکومت می دادند و خمس و زکات خود را به امامان شیعه پرداخت می کردند. همچنین خمس و زکات بر خلاف مالیات بایستی به قصد قربت و رضایت خداوند متعال پرداخت شود و از کسانی گرفته می شود که توان مالی دارند و درعین حال پرداخت آن توسط آنها اختیاری است. در صورتیکه مالیات، پرداخت آن اختیاری نیست بلکه اجباری است.

۶- انواع زکات را برای ما بیان فرمائید؟

ما دو نوع زکات داریم. زکات واجب و زکات مستحبی. راجع به زکات واجب نیز دو نوع زکات مطرح است. زکات بدن که همان زکات فطریه است که در عید سعید فطر مردم پرداخت می کنند. و دیگری زکات مال می باشد که باتوجه به مواردی که زکات به آن تعلق می گیرد و قبلآ به آن اشاره شد، وقتی به حد نصاب رسید، زکات به آن تعلق می گیرد و البته مردم می توانند احکام مربوطه را در رساله مراجع عظام جویا شوند.

در مورد زکات مستحبی نیز دو موضوع مطرح است.یکی بحث زکات سایر حبوبات می باشد.در واقع پرداخت زکات در غیر از غلات چهارگانه در سایر حبوبات مثل عدس، ماش،نخود و … که به نظر بسیاری از فقها مستحب است و با همان نصاب های بیان شده در مور غلات اربعه پرداخت می گردد.مورد دیگر زکات مال التجاره است که اگر اموال تجاری هم تا یکسال در انبار بماند و مورد معامله واقع نگردد، پرداخت زکات آنها به نظر بسیاری از فقها مستحب است، که به میزان قیمت آن در مقایسه با طلا و نقره مسکوت زکات داده می شود. البته برخی از فقها زکات مال التجاره را واجب دانسته و برخی نیز به احتیاط واجب لازم می دانند.

۷- در حال حاضر مواردی که در شهرستان میبد زکات به آنها تعلق می گیرد چیست؟

راجع به بحث زکات واجب، مواردی که در شهرستان زکات به آن تعلق می گیرد، گندم، جو و گوسفند می باشد. البته زکات فطره که هر ساله مردم در آخر ماه مبارک رمضان پرداخت می کنند و مختص جای خاصی نیست و همه آحاد جامعه مکلف به پرداخت آن هستند. در مورد زکات مستحبی نیز مردم دین دار و خداجوی شهرستان که جا دارد در همین جا از آنها تشکری ویژه داشته باشیم، با نیت خیر و رضای خداوند متعال و جهت رفع بلا و گرفتاری و اصلاح امور مسلمین ویا به عبارتی جهت امور عام المنفعه و معیشت محرومان پرداخت می کنند.

۸- آیا امر زکات در قانون هم پیش بینی شده یا صرفا بعنوان یک فریضه شرعی مطرح است؟

قانون زکات با توجه اهمیت و جایگاه آن در قرآن و سنت و توصیه ها و عنایات مقام معظم رهبری، درمورخه ۸/۸/ ۱۳۹۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ ۱۸/۸/۹۰ شورای نگهبان آن را تائید کرد.لذا به منظور تشویق مردم به ادای زکات و سازماندهی امور مربوط و با اذن ولی فقیه ، شورای مرکزی زکات تشکیل شد و به تبع آن طبق قانون در استانها و شهرستانها نیز شکل گرفت.

۹- در مورد شورای زکات شهرستان بفرمائید که اعضای آن چه کسانی هستند و وظیفه پیگیری امور به عهده کدام فردیا نهاد قرارگرفته است؟

اعضای شورای زکات شهرستان عبارتند از امام جمعه به عنوان رئیس، مدیر کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان دبیر، فرماندار، رئیس اداره بهزیستی، مدیر جهاد کشاورزی، رئیس اداره امور مالیاتی و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان.

راجع به پیگیری امور نیز با توجه به اینکه در قانون، محل دبیرخانه شورا در کمیته امداد پیش بینی گردیده، وظیفه جمع آوری و رساندن زکات به موارد مصرف بر عهده کمیته امداد گذاشته شده است.در حال حاضر ده نفر از افراد معتمد محلی در سطح شهرستان به عنوان عامل زکات با ما همکاری داشته و درجذب و جمع آوری زکات به ما کمک می کنند. همچنین شورای مبلغان، ائمه جماعات و سازمان تبلیغات شهرستان نیز در امر تبلیغی برای احیای این فریضه دینی و الهی همکاری و همیاری دارند که امیدواریم این همکاریها با استفاده از ظرفیت مساجد و منابر روز به روز روند بهتری داشته باشد.

۱۱- مبلغ جمع آوری شده زکات در سال جاری در شهرستان چقدر بوده و صرف چه اموری گردیده است؟

در شش ماهه نخست سال جاری، مردم خداجو و متدین شهرستان، ۷ میلیارد و ۳۷۴ میلیون ریال زکات پرداخت کردند که از این میزان، بیش از ۷ میلیارد و ۱۴۰ میلیون ریال آن جهت اجرای پروژه های عام المنفعه شامل مسجد، خانه عالم، حسینیه، مهمانسرا، خانه بهداشت و … هزینه شده و مابقی صرف امور جهیزیه ، درمان و معیشت محرومان گردیده است. در واقع مواردی که صرف امورعام المنفعه شده به صورت غیر مستقیم به خود مردم بر می گردد.

۱۲- راجع به آثار و برکات زکات به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توضیح دهید؟

احیاء فریضه زکات مانند دیگر فرائض دینی، به منظور تزکیه اموال، پاکسازی نفوس مسلمانان و رفع محرومیتهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی موجود در جامعه صورت می گیرد. ما در حال حاضر در جنگ اقتصادی با دشمن هستیم و احیاء این فریضه الهی، اگر به عنوان یک فرهنگ اسلامی و انسانی در جامعه نهادینه شود، به لحاظ اقتصادی و حتی به لحاظ سیاسی در بعد بین المللی می تواند مشکل گشا باشد. در واقع زکات می تواند بسیاری از تهدیدها و آسیبها را در نظام اقتصادی جامعه اسلامی برطرف نماید و به جای آن صلح، صفا و آرامش را برقرار و اطمینان بیشتری به جامعه در کسب رزق و روزی حلال ببخشد.

به لحاظ اجتماعی و فرهنگی ، پرداخت زکات باعث تقویت برادری، تعمیق روابط و کینه زدایی و تقویت بنیه دینی مردم، محو فساد اجتماعی، فقرزدایی و حل بسیاری از مشکلات محرومین می شود.

۱۳- ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید، در خاتمه اگر مطلب خاصی دارید بفرمائید؟

با توجه به شرایطی که درحال حاضر ما در آن قرار داریم و در راستای فرامین مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی، اگر این فریضه الهی در جامعه بصورت یک فرهنگ، فراگیر شود، می تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت جامعه در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی داشته باشد. البته این مهم نیازمند فرهنگ سازی، اطلاع رسانی و تبلیغات گسترده از سوی روحانیون، مبلغان دینی و رسانه های ارتباط جمعی است و ترویج و توسعه فرهنگ پرداخت زکات مختص گروه خاصی نیست و همه مردم و مسوولان اجرایی باید در این امر مهم تعامل و همکاری داشته باشند.

گفتگو: سید حسن خیراللهی