به گزارش یزد رسا، چشمه‌‎‎های آهکی توران‏‏پشت در استان یزد بدون شک يكي از زيباترين چشمه‌های جوشان كشور به شمار می‎‎رود که قابلیت پذيرایی از طبیعت‌دوستان، علاقه‌مندان به موضوعات زمين‌شناسی و چشمه‌های آب‌ گرم را دارد ولی در سال‎‎های اخیر توسعه بی‎‎رویه معادن در مجاورت این چشمه‎‎ها، این منطقه را به سمت نابودی سوق داده است.

به گزارش ایسنا، روستاي تاريخي توران پشت در فاصله 60 كيلومتري جنوب شرق شهرستان تفت در ادامه سلسله جبال شيركوه واقع شده  و منابع تاريخی، بناي اين روستای تاریخ یو دیدنی را به توران دخت ساساني نسبت داده است.

شيخ جنيد، پيرمراد، بقعه سيد گل سرخ، قدمگاه منسوب به علي ابن موسي الرضا(ع)، چهل دختران، بقاياي آسياب آبي و قلعه بزگ از جمله آثار و اماكن تاريخي اين روستاست.

قبرستان چندهزار ساله با سنگ نوشته‏‏هاي قديمي، چشمه‎‎های آب گازدار، قلعه جن، محل سكونت ميراب 120 ساله و غارهاي تاريخي از ديگر آثار تاريخي اين روستا بشمار می‎‎رود.

آب گرمی که در چشمه‎‎های منطقه خيلی آرام به همراه املاح گچی و آهكی می‎‎جوشد، به مرور زمان در محل جوشش آب، تپه‌ای از املاح به صورت ورقه ورقه و به شكل پوست‌های پياز و لايه‌ای به وجود می‌آيد.

هنگامی كه ضخامت لايه‌های رسوبی به قدری زياد شود که چشمه ديگر قادر به جوشيدن نباشد، در نزديكی محل قبلی، دوباره آب شروع به جوشيدن می‌كند.

البته چشمه‌های جوشان این منطقه در فاصله بسیار کمی از تخت رستم که یک اثر ثبت ملی شده است، قرار گرفته، اما ثبت شدن این آثار هم دلیلی برای حفاظت از آنها نشده است و درست در فاصله اندکی از این آثار تاریخی و طبیعی، شاهد فعالیت معدن‌کاری برای دستیابی به ذخایر سنگی منطقه توران پشت هستیم.

متاسفانه وجود ذخائر سنگ تراورتن و بهره‌‌برداري از آنها، باعث جلوگيري از به وجود آمدن اين تپه‎‎ها مي‎‎شود چرا كه به دنبال برش كوه، فشار آبي كه باعث به وجود آمدن اين تپه‏‏ها مي‏‏شود، از ديواره معادن خارج و هيچ تپه‎اي ايجاد نمي‎‎شود.

مهر تایید دادگاه بر مجوز معدنکاری در منطقه

اواخر سال گذشته معاون عمرانی استاندار یزد خبری را مبنی بر لغو مجوز بهره‎‎برداری معدنی در توران پشت اعلام کرد که به مضاق دوستداران میراث فرهنگی خوش آمد، اما هنوز 6 ماه از سال جاری نگذشته بود که میراث فرهنگی با حکمی مواجه شد که حق را به معدنکار منطقه داده و وی را تبرئه کرده است.

در این حکم آمده است که دادگاه در پاسخ به شکایت مطروحه از طرف میراث فرهنگی مبنی بر تخریب آثار تاریخی فرهنگی توران پشت از سوی مسئول معدن، با استناد به پاسخ اداره صنعت، معدن و تجارت استان یزد مبنی بر فعالیت معدن در محدوده پروانه، این پیگیری را بی‎‎نتیجه کرده است.

آثار هزاره چهارم پیش از میلاد توران‎‎پشت

"ناصر بابایی" کارشناس ثبت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد درباره ارزش این آثار تاریخی  و طبیعی روستای توران‎‎پشت، در گفت‏‏وگو با خبرنگار ایسنا – منطقه یزد، می‎‎گوید: توران‎‎پشت، منطقه‎‎ای تاریخی است که آثار آن به هزاره چهارم پیش از میلاد بازمی‎‎گردد.

وی ادامه می‎‎دهد: چشمه‎‎های آهکی این روستا بیش از چهار میلیارد سال قدمت دارند که بر اثر فعالیت معادن، تخت رستم این روستا و این چشمه‎‎های آهکی در معرض تخریب قرار گرفته است.

وی عنوان می‎‎کند: تخت رستم، تختگاهی طبیعی و زیبایی است که ارزش تاریخی دارد و در آن آثار هزاران سال قبل از میلاد شناسایی شده و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

این کارشناس می‎‎گوید: محوطه جلو دشت شرقی تخت استاد به عنوان بخشی از آثار تاریخی و همچنین چشمه‎‎های آهکی این روستا دستخوش یورش معادنی بود که سه مجوز معدنکاری این منطقه لغو شد اما یک معدن همچنان به فعالیت خود ادامه می‎‎دهد.

فقط دو چشمه دیگر باقی مانده است

بابایی با بیان این که فعالیت این معدن نیز در مجاورت محل رویش چشمه‎‎های آهکی است، عنوان می‎‎کند: این در حالی است که از 30 چشمه شناسایی شده در این منطقه تنها دو چشمه و تپه‎‎های آهکی مربوط به آنها باقی مانده است.

وی می‎گوید: مهمترین چالشی که این چشمه ها را در خطر قرار داده است، سینه کار معادنی است که در مجاورت آنها فعالیت دارد.

این کارشناس تصریح می‌کند: این سینه‎‎کارها در کنار این که چشم‎‎انداز منطقه را از بین برده است، باعث اختلالاتی در آثار طبیعی این منطقه نیز شده است چرا که آب‎‎هایی که باید در دل زمین بجوشد و از این چشمه‎‎ها خارج شود تا تپه‎‎های آهکی را ایجاد کند، از سینه کار معدن به صورت روان‎‎آب جاری می‎شود.

وی ادامه می‎دهد: به این ترتیب چشمه‎‎هایی که با جوشش این آب‏‏ها منجر به تشکیل تپه‏‏های آهکی حتی در ارتفاع هشت متری زمین هم می‏‏شود، دیگری آبی برای فوران نخواهند داشت و در نتیجه برای همیشه خاموش خواهند ماند.

وی بیان می‎کند: در حال حاضر تنها دو چشمه در حال جوشش است و گنبدهای آن نیز در حال شکل‏‏گیری است ولی  اگر فعالیت معدن متوقف نشود، برای همیشه این عناصر زیبای طبیعی را از دست خواهیم داد.

به گفته وی، زمانی که چشمه به حدی رسید که دیگر قدرت جوشش در ارتفاع بالا را ندارد، محل دیگری را برای جوشش انتخاب می‎‎کند و در کنار تپه ایجاد شده، تپه‎ای جدید را ایجاد می‎‎کند اما اگر معدن به فعالیت خود ادامه دهد، قطعاً تپه دیگری نخواهیم داشت چرا که آبی برای جوشش چشمه باقی نمی‎‎ماند.

تغییر مکان فعالیت معدن بدون استعلام از میراث

این کارشناس ثبت آثار تاریخی با اشاره به ثبت محدوده تخت استاد و چشمه‎های آهکی توران پشت به شماره 190 در فهرست آثار ملی کشور، می‌‌گوید: در سال 1391 استعلامی در مورد معدنکاری در منطقه از میراث فرهنگی به عمل آمده اما در سال‎های بعد، سینه کار معدن از جای دیگری به مجاورت چشمه‎‎ها منتقل شده است.

بابایی اظهار می‏‏کند: این در حالی است که برای تغییر محل فعالیت معدن باید مجدداً از میراث فرهنگی استعلام گرفته می‏‏شد هرچند که در پاسخ به درخواست مربوطه برای امکان سنجی و امکان‏‏‏یابی معدن نیز  اعلام شده بود که هیچ مجوزی نباید در این نقطه صادر شود.

وی تاکید می‎‎کند: مشخص نیست که سازمان صنعت، معدن و تجارت بر چه اساسی مجوز فعالیت و گسترش منطقه و پروانه اکتشاف برای معدن مزبور را صادر کرده ست.

میراث مخالف بهره‎‎برداری این معدن است

"منیژه جعفری" مشاور حقوقی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد نیز در این باره به خبرنگار ایسنا – منطقه یزد، می‎‎گوید: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد از معدن مزبور شکایت کرد، اما در نهایت حکم برائت وی صادر شد.

وی اضافه می‎‎کند: متاسفانه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد بر خلاف مخالفت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد، مجوز فعالیت را برای معدنکار این منطقه صادر کرده است.

وی ادامه می‎‎دهد: پیروی تخلف صورت گرفته، شکایت خود را از سازمان مزبور به استانداری اعلام کردیم ولی متاسفانه با گذشت یک ماه از این جریان، هنوز پاسخی دریافت نکرده‎‎ایم.

صدور مجوز با استعلام از میراث انجام شد

البته "مهدی زارع" رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان یزد در این باره در گفت‏‏وگو با خبرنگار ایسنا – منطقه یزد، با اشاره به این که مستندات موافقت میراث فرهنگی با واگذاری معدن مذکور موجود است، می‏‏گوید: مجوز بهره‎‎برداری از معدن با استعلام از میراث فرهنگی صادر شده است.

وی اظهار می‏‏کند: قانونگذار، میراث فرهنگی را مکلف کرده است که در پاسخ به استعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، مناطقی که دارای آثار باستانی و طبیعی دارای ارزش است را مشخص و نسبت به صدور مجوز صنعتی و معدنی در این مناطق مخالفت کند.

زارع می‎‎گوید: 500 نقطه در استان یزد دارای ارزش تاریخی و طبیعی است و سازمان صنعت، معدن و تجارت در فاصله شش کیلومتری آنها مجوزی صادر نخواهد کرد.

این مسئول تاکید می‎‎کند: اگر همه دستگاه‎‎ها به وظایف خود عمل کنند، قطعاً مشکلی پیش نخواهد آمد و می‎‎توان با هماهنگی دستگاه‏‏های مربوطه، استقرار صنایع و معادن استان را مدیریت کرد.

انتهای پیام/ع